Η ενότητα του Συνεδρίου, με θέμα την τεχνητή  νοημοσύνη, αναλύθηκε το Σάββατο 4 Οκτωβρίου, με συντονιστή τον δημοσιογράφο και μέλος του Δ.Σ. του ΠΣΑΤ, Γιώργο Τραπεζανίδη.

 Ο Δρ. Ανδρέας Παναγόπουλος, οργανωτικός γραμματέας της ΠΟΕΣΥ ανέλυσε το θέμα: «Τεχνητή Νοημοσύνη, Δεοντολογία και EU Act στη Δημοσιογραφία». Συγκεκριμένα ανέφερε: Ετοίμασα μια παρουσίαση σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη και ζήτησα από το ΑΙ να εκφωνηθεί το κείμενο από τη δική μου κλωνοποιημένη φωνή με οξφορδιανή προφορά. Ναι, μπορεί η τεχνητή νοημοσύνη να μην έχει τώρα ενσυναίσθηση. Σε λίγο καιρό, όμως, μπορεί και να εξελιχθεί τόσο που να αποκτήσει. Η ΤΝ μπορεί να κάνει πολλά πράγματα. Π.χ. το αθλητικό περιεχόμενο είναι πολύ σπουδαίο και οι αθλητικοί συντάκτες είναι σίγουρο ότι θα έχουν δουλειά. Και αυτό γιατί ο κόσμος παρακολουθεί αθλητικό περιεχόμενο, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη μορφή ειδήσεων. Από την άλλη υπάρχει ένας κίνδυνος. Το αθλητικό περιεχόμενο βασίζεται σε δομημένα δεδομένα (structural data). Αυτό σημαίνει ότι μπορώ να πάρω τη φωνή του Ιωάννου (αν μου το επιτρέψει), να την κλωνοποιήσω, να προσθέσω τη μπάλα του μπάσκετ που έχει ήδη ενσωματωμένη ΑΙ, να προσθέσω τους παίκτες που ήδη φορούν γιλέκα, τα οποία μεταδίδουν τη θέση τους, και να δημιουργήσω μια περιγραφή αγώνα. Προφανώς η πρώτη δεν θα είναι καλή. Όσο όμως εκπαιδεύεται και εξελίσσεται η ΑΙ, θα γίνεται καλύτερη. Είναι αλήθεια, πως πρέπει να μάθουμε την τεχνητή νοημοσύνη, όπως μαθαίνουμε να οδηγούμε ένα αυτοκίνητο.

Η ταχέως εξελισσόμενη τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) θεωρείται απίθανο να υποκαταστήσει πλήρως τους παραδοσιακούς ρόλους στα μέσα ενημέρωσης, πλην όμως διαταράσσει με ταχύ ρυθμό τη βιομηχανία των Μέσων. Αναμένεται να ασκήσει βαθύτατη επίδραση επί των ευθυνών και διαδικασιών των δημοσιογράφων, εκφωνητών, παραγωγών, μεταφραστών, δημιουργών και διαφημιστών, προσφέροντας ταχύτητα και αποδοτικότητα.

Παρατηρείται αλλαγή του παραδείγματος στη δημοσιογραφία. Γίνεται συγγραφή τίτλων και επιλέγεται ο πιο αποδοτικός βάσει των κλικ. Η ΑΙ αποτελεί ερευνητικό βοηθό  στην επεξήγηση δεδομένων (βάζουμε μια δικογραφία πολλών σελίδων και σε ελάχιστο χρόνο έχουμε περίληψη), επιμελείται, διορθώνει κείμενα, κάνει rewriting, έχει εξατομικευμένο στυλ γραφής. Εννοείται πως κάνει λάθη και θα συνεχίσει να κάνει, όπως και ένας έμπειρος συντάκτης. Κυρίως κάνει λάθη στο εργαλείο που χρησιμοποιούν οι δημοσιογράφοι, δηλαδή στα ονόματα. Και αυτό γιατί δεν τα γνωρίζει. Μόλις διορθωθεί το λάθος, δεν επαναλαμβάνεται. Η ΤΝ μπορεί να μας κάνει ήχο και βίντεο σε κείμενο, υπότιτλους, απομαγνητοφωνήσεις, να γράψει περιλήψεις όπως τη θέλουμε γραμμένη, να φτιάξει εξατομικευμένα πρωτοσέλιδα σε site και να μεταφράσει αυτόματα από και προς τα ελληνικά και όλες τις γλώσσες.

Στο ρεπορτάζ, στο πεδίο, στις έκτακτες ειδήσεις, στις επαφές με τις πηγές, στις συνεντεύξεις, στο πρωτογενές ρεπορτάζ ή σε πιο σύνθετα και με ειδικές αποχρώσεις θέματα, η ΤΝ αποτελεί και θα αποτελεί ΑΤΕΛΗ ΛΥΣΗ. Αυτό είναι και το αξεπέραστο πλεονέκτημα των δημοσιογράφων. Υπάρχουν, βέβαια, γενιές συναδέλφων μας που δεν έχουν κατέβει στο πεζοδρόμιο. Είναι συντάκτες ροής. Αυτές οι γενιές αν δεν εκπαιδευτούν, κινδυνεύουν περισσότερο από την ΤΝ. Όσοι ξέρουν και κάνουν ρεπορτάζ, θα είναι οι ωφελημένοι και οι πιο καλοπληρωμένοι.

Τα καλά νέα της ΤΝ είναι ότι μειώνεται ο χρόνος σε μη δημιουργικές εργασίες. Έχουμε πλέον έναν γρήγορο βοηθό σε ερευνητικά θέματα, που συνήθως έχουν μεγάλο όγκο, σε βάσεις δεδομένων όπου η ΤΝ εντοπίζει προβληματικά στοιχεία ή ειδήσεις και μας κάνει ταχύτατη επιμέλεια και rewriting, με έλεγχο πάντα από τον δημοσιογράφο.

Τα κακά νέα της ΤΝ είναι ότι μέσα στο 2025, 85 εκατομμύρια θέσεις εργασίας θα χαθούν συνολικά, ενώ θα δημιουργηθούν 92 εκατομμύρια θέσεις. Σε ό,τι αφορά την ΤΝ θα χρειαστούν 350.000 νέες θέσεις εργασίας με ανθρώπους καταρτισμένους, πιθανότατα με master, που θα ξέρουν τι να ρωτήσουν την ΤΝ για να πάρουν το σωστό αποτέλεσμα και θα είναι AI Ethics and Compliance Officers. Δηλαδή θα πρέπει να ελέγχουν αν το Μέσο και η δημοσιογραφία συμμορφώνεται με την ΤΝ και τους όρους της Ε.Ε.

Όσον αφορά στην απώλεια θέσεων εργασίας, π.χ. μια ελληνική ιστοσελίδα χρησιμοποιεί ΑΙ για διαχείριση των σχολίων (comment moderation). Οι διαχειριστές αυτοί απο 8 μειώθηκαν σε 2. Τα σχόλια που δημοσιεύονται αυξήθηκαν κατά 1.000% και αυτό αυξάνει και την κίνηση και τα έσοδα. Οι 8 στις 10 εργασίες που κάνουν δημοσιογράφοι, θα μπορούν να γίνονται από εργαλεία ΑΙ.

Η άποψη κάποιου ότι η ΑΙ θα μας βοηθήσει κι έτσι θα βγάζουμε περισσότερα χρήματα δεν ισχύει. Από το 1948 έως το 1965 αυξάνεται η παραγωγικότητα, αλλά η απόσταση ανάμεσα στην παραγωγικότητα και στην ωριαία αποζημίωση, από το 1973 και μετά μεγαλώνει.

Το 2021, το Associated Press, έκανε μια έρευνα και ρώτησε τους δημοσιογράφους σε ποια σημεία χρειάζονται την Τεχνητή Νοημοσύνη. Εκείνοι απάντησαν σε απομαγνητοφωνήσεις, δημιουργία περιεχομένου social media, συγγραφή δομημένων δεδομένων, πρόταση ιδεών, καλύτερη αποτύπωση των analytics, δημιουργία προσωποποιημένων ιστοσελίδων κ.α. Το 2024, οι αίθουσες σύνταξης δηλώνουν ότι: το 75% μαζεύουν πληροφορίες και ειδήσεις, το 90% παραγωγή περιεχομένου και προϊόντων και το 80% κάνει διάχυση στα σόσιαλ.

Τα μίντια χρησιμοποιούν κυρίως την ΤΝ στη διόρθωση κειμένου. Σε λίγο καιρό, έρχεται στην Ελλάδα ένα εργοστάσιο ΑΙ, το «ΦΑΡΟΣ» (ένα από τα επτά στην Ευρωπαϊκή Ένωση) και το πρώτο που θα κάνει είναι να εκπαιδεύσει ένα ελληνικό LLM (γλωσσικό μοντέλο) να μιλάει τέλεια την ελληνική γλώσσα.

Τα μίντια ανησυχούν για την ποιότητα του περιεχομένου και τη δεοντολογία. Οι Έλληνες δημοσιογράφοι, προς το παρόν, έχουν σποραδική και μεμονωμένη χρήση. Κρίσιμος παράγοντας είναι το είδος του Μέσου. Γίνεται διαφορετική χρήση σε digital, τηλεόραση, εφημερίδα και ραδιόφωνο. Επίσης, η χρήση, εξαρτάται και από την προσωπικότητα του δημοσιογράφου. Εξαρτάται από το αν θέλει ο δημοσιογράφος να επιμορφωθεί ή όχι. Επισήμως, 2-3 Οργανισμοί δηλώνουν ότι χρησιμοποιούν εργαλεία ΑΙ, δίχως να έχουν όμως οδηγίες χρήσης. Για αυτό και η ΠΟΕΣΥ συνέταξε κώδικα δεοντολογίας. Επίσης, υπάρχει εμπλοκή δημοσιογράφων στην προμήθεια και δημιουργία εργαλείων ΑΙ.

Ο Κώδικας Δεοντολογίας της ΠΟΕΣΥ επισημαίνει:

• Η ΤΝ αποτελεί πολύτιμο εργαλείο που ενισχύει τις δυνατότητες ανάλυσης, παραγωγής περιεχομένου και αφήγησης στη δημοσιογραφία.
• Κεντρικός στόχος του Κώδικα είναι να διασφαλιστεί ότι η ΤΝ χρησιμοποιείται υπεύθυνα, χωρίς να υπονομεύει τις θεμελιώδεις αρχές της ακρίβειας, αντικειμενικότητας και αξιοπιστίας.
• Απαραίτητη η διαφάνεια για το πότε και πώς χρησιμοποιείται η ΤΝ, ώστε να ενημερώνεται σαφώς το κοινό.
• Οι δημοσιογράφοι και οι συνδικαλιστικές του οργανώσεις πρέπει να διαδραματίζουν ενεργό ρόλο στη διακυβέρνηση των συστημάτων ΤΝ και σε οποιαδήποτε θεσμική εποπτεία διακυβέρνησης και ρύθμισής της.
• Η ανθρώπινη εποπτεία παραμένει θεμελιώδης στη δημιουργία, επαλήθευση και επιμέλεια του περιεχομένου που παράγεται με εργαλεία ΤΝ.
• Η χρήση ΤΝ δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον δημοσιογράφο. Ο δημοσιογράφος έχει την ευθύνη για ποιοτική και αξιόπιστη πληροφόρηση με γνώμονα την αλήθεια.
• Οφείλεται σεβασμός στην προστασία της ιδιωτικής ζωής, το απόρρητο των πηγών και τη σχετική νομοθεσία περί προσωπικών δεδομένων.
• Υποχρεωτική η επισήμανση φωτογραφιών, βίντεο και κάθε άλλου πολυμεσικού περιεχομένου που έχει παραχθεί ή τροποποιηθεί με ΤΝ.
• Ο δημοσιογράφος πρέπει να αποφεύγει τη δημιουργία περιεχομένου που παραπλανεί το κοινό ή μιμείται ρεαλιστικά πραγματικά άτομα/γεγονότα.
• Τονίζεται η ανάγκη για αμεροληψία και αποφυγή διακρίσεων, καθώς τα συστήματα ΤΝ μπορεί να αναπαράγουν προκαταλήψεις ή στερεότυπα.

Ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός ΤΝ και τα Deepfakes

Και εδώ έχουμε ένα παράδειγμα από άρθρο που αναρτήθηκε και αναφέρει ότι έχει υποβοηθηθεί απο τεχνητή μηχανή.

Συγκεκριμένα, τα shorts στο youtube ήδη το κάνουν και ειδικά σε θέματα που αφορούν πολιτική ή οικονομία.

Όσον αφορά στην παραγωγή ψευδούς περιεχομένου (DeepFake), ζήτησα από το chatgpt να μου φτιάξει μια φωτογραφία του Κυριάκου Μητσοτάκη, να ψωνίζει στην 5^η Λεωφόρο της Νέας Υόρκης με τον γιο του, σε χιονισμένο χριστουγεννιάτικο τοπίο. Η εικόνα δημιουργήθηκε και σας την παρουσιάζω. Σε δεύτερο χρόνο, ζήτησα να μου φτιάξει την ίδια εικόνα με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να ψωνίζει. Με το στοιχείο ότι είναι δημόσιο πρόσωπο, μου απάντησε πως δεν μπορεί να μου παρέχει περιεχόμενο. Πριν το παραπλάνησα και απέκτησα αυτό που ήθελα. Φαντάζεστε, λοιπόν, τι γίνεται στα σόσιαλ με τις ψεύτικες φωτογραφίες. Ο κανονισμός της Ε.Ε. απαγορεύει σε εμάς, τους δημοσιογράφους, να το πράττουμε, ωστόσο οι πολίτες δεν έχουν καμία κύρωση. Και αυτό είναι τεράστιο θέμα, γιατί προκαλεί σύγχυση στο κοινό για την αξιοπιστία, για το αν η είδηση που παρακολουθούν είναι αληθινή. Ο απλός κανόνας της δημοσιογραφίας υπαγορεύει να μην δημοσιεύεις κάτι που δεν είπε ή δεν έκανε κάποιος. Αλλάζω λίγο τον κανόνα και προσθέτω: Ακόμη και αν μπορείς να κάνεις κάποιον να πει κάτι, ποτέ δεν δημοσιεύεις κάτι που δεν είπε ή δεν έκανε κάποιος.

Ο Κώδικας Δεοντολογίας έγινε συνδυαστικά με τον κανονισμό της Ε.Ε. για το ΑΙ. Είναι ένας κανονισμός που βασίζεται στις βαθμίδες κινδύνου. Αν είναι υψηλού, μεσαίου ή χαμηλού. Υψηλού κινδύνου, που σημαίνει παράνομο, άρα απαγορευτικό, είναι φωτογραφίες, ήχοι ή βίντεο, των οποίων ο ρεαλισμός μπορεί να παραπλανήσει τον αναγνώστη. Παράλληλα, δημοσίευση περιεχομένου χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση. Μεσαίου κινδύνου είναι η αυτοματοποιημένη μετάφραση, η φωνητική σύνδεση, η αυτοματοποιημένη ενημέρωση, η κατηγοριοποίηση πληροφοριών με βάση μια λέξη κλειδί, η σύνταξη περίληψης, το περιεχόμενο με ελλιπείς πληροφορίες. Εδώ δηλώνεις ότι έχεις χρησιμοποιήσει ΤΝ και το έχεις ελέγξει πριν το δημοσιεύσεις. Χαμηλού κινδύνου είναι η διόρθωση ορθογραφίας, τα εργαλεία ελέγχου ή αναζήτησης εγγράφων, η μετάφραση για σκοπούς τεκμηρίωσης, η μεταγραφή συνεντεύξεων, η δημιουργία προσχεδίων και η επεξεργασία ιδεών, για τα οποία δεν χρειάζεται να δηλώσεις ότι έκανες χρήση ΤΝ.

Θα κλείσω με ένα αμερικάνικο σλόγκαν. Αν η μητέρα σου λέει ότι σε αγαπάει, τσέκαρέ το! Οτιδήποτε προκύπτει, εμείς πρέπει να το ελέγχουμε. Αν το ελέγχουμε, θα έχουμε σίγουρα ένα καλό περιεχόμενο.

• Το 12ο Διεθνές Αθλητικό Συνέδριο του ΠΣΑΤ διοργανώνεται σε συνεργασία με τον Δήμο Αρχαίας Ολυμπίας και την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας και τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού. Την προσπάθεια αυτή του ΠΣΑΤ στηρίζουν οι Μεγάλοι  χορηγοί του «Stoiximan» και «Volton»,  καθώς και  η εταιρεία «Λουξ».  Χορηγοί επικοινωνίας είναι η «ΕΡΤ», το «ΑΠΕ-ΜΠΕ», το «Πρακτορείο FM 104.9» και η «netway».