Η ενότητα του Συνεδρίου, με θέμα την τεχνητή νοημοσύνη, αναλύθηκε το Σάββατο 4 Οκτωβρίου, με συντονιστή τον δημοσιογράφο και μέλος του Δ.Σ. του ΠΣΑΤ, Γιώργο Τραπεζανίδη.
Ο Σωτήρης Τριανταφύλλου, πρόεδρος της ΠΟΕΣΥ και διδακτικό προσωπικό του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και του Ανοιχτού Πανεπιστημίου Κύπρου, μίλησε για το θέμα «Αθλητικές διοργανώσεις και τεχνητή νοημοσύνη, η αλλαγή επικοινωνιακού παραδείγματος». Συγκεκριμένα ανέφερε: «Η ΠΟΕΣΥ και η ΕΣΗΕΑ είναι τα πρώτα δημοσιογραφικά συνδικάτα στον κόσμο, που συνέταξαν κώδικα δεοντολογίας για τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης από δημοσιογράφους και ΜΜΕ. Τον κώδικα θα σας τον παρουσιάσει σε λίγο ο συνάδελφος Ανδρέας Παναγόπουλος. Τα αθλητικά ΜΜΕ έχουν παρουσιάσει ένα προβάδισμα στη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης και γενικότερα των νέων τεχνολογιών και οι αθλητικές εκδηλώσεις προσφέρονται για την υιοθέτηση και τη δοκιμή αυτών. Πρωτοπόρα Μέσα στην τεχνολογική αυτή εξέλιξη είναι το ESPN και το αθλητικό περιοδικό Athletic. Το ESPN αποτελεί έναν μοναδικό ψηφιακό μετασχηματισμό σε όλα τα επίπεδα. Από τηλεοπτικός σταθμός, έχει γίνει ένας μιντιακός όμιλος με δεκάδες ιστοσελίδες, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μουλτιμίντια κλπ. Το περιοδικό Athletic είναι ένα ηλεκτρονικό συνδρομητικό περιοδικό, το οποίο αγοράστηκε πριν από 3 χρόνια από τους New York Times. Είναι η πρώτη φορά που οι New York Times επένδυσαν σε αθλητικό μέσο ενημέρωσης και είχαν μεγάλο κέρδος. Συγκεκριμένα, τον Αύγουστο του 2005 είχαν 11,8 εκατομμύρια συνδρομητές παγκοσμίως. Σαφώς είναι άλλα τα μεγέθη, αφού μιλάμε για αγγλόφωνο Μέσο και αμερικανική αγορά. Απέδωσαν, ωστόσο, την αύξηση των συνδρομών και στο περιοδικό αυτό, αφού απέκτησαν νέο κοινό.
Το 2014, σε αυτό το Συνέδριο, εντάξαμε για πρώτη φορά τα θέματα των νέων τεχνολογιών. Τότε ο συνάδελφος από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Ανδρέας Βέγλης, εισήγαγε το θέμα παραγωγής δημοσιογραφικού περιεχομένου, χωρίς την ανθρώπινη μεσολάβηση. Δεν υπήρχε τεχνητή νοημοσύνη με τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα που υπάρχουν σήμερα, υπήρχε όμως η αλγοριθμική δημοσιογραφία.
Τώρα βρισκόμαστε σε μια άλλη, νέα πραγματικότητα. Οι βασικές παραδοχές και αρχές που είχαμε στην αθλητική δημοσιογραφία, δεν υπάρχουν πια. Πλέον, αποκλειστικός πάροχος του δημοσιογραφικού περιεχομένου δεν είναι μόνο ο δημοσιογράφος και τα ΜΜΕ. Παλιά, τα ΜΜΕ σε συνεργασία με τον δημοσιογράφο παρήγαγαν περιεχόμενο και το κοινό το αποδέχονταν. Πλέον υπάρχει και το αντίστροφο. Περιεχόμενο παράγει και το κοινό. Όχι αντικαθιστώντας τον ρόλο του δημοσιογράφου, αλλά συμβάλλοντας σε αυτό. Περιεχόμενο παράγουν τόσο οι μηχανές όσο και ο αλγόριθμος και αυτό είναι το νέο επικοινωνιακό τοπίο. Στο παρακάτω γράφημα βλέπετε την εξέλιξη των επαναστάσεων, από την 1η έως και την 5η βιομηχανική επανάσταση. Σήμερα, διανύουμε την 5, στην οποία έχουμε τη συνεργασία ανθρώπου και ρομπότ.
Το 2003 εμφανίζεται για πρώτη φορά στα βιβλία και στην πρακτική μας η παραγωγή ειδησεογραφικού περιεχομένου, χωρίς την ανθρώπινη διαμεσολάβηση. Η αρχή γίνεται στις ΗΠΑ και στο αθλητικό ρεπορτάζ, το οποίο ευνοεί τη χρήση, αφού έχει να κάνει με νούμερα και στατιστικά στοιχεία. Τότε οι δημιουργοί ειδησεογραφικού περιεχομένου δούλευαν σε δυο πρότυπα. Το ένα ήταν όπου ο δημοσιογράφος έγραφε και ο αλγόριθμος το συμπλήρωνε με τα σχετικά στοιχεία που του δίνονταν (έτσι δούλευε το νορβηγικό πρακτορείο ειδήσεων στα μέσα του 2010 και μέσα σε 30΄΄ κατάφερνε να βγάλει όλα τα παιχνίδια ποδοσφαίρου όλων των κατηγοριών). Το δεύτερο πρότυπο που συνέχιζαν να δουλεύουν αυτά τα μοντέλα ήταν της Τ.Ν. χωρίς την ανθρώπινη διαμεσολάβηση. Οι μεγάλες αλλαγές εμφανίζονται μετά το 2014. Εκεί βλέπουμε το Associated Press να καλύπτει μεγάλες αθλητικές διοργανώσεις με ΤΝ. Το 2018 εμφανιζονται τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα, όπου μπορούμε να παράξουμε βίντεο, φωτογραφίες κλπ και η μεγάλη ώθηση δίνεται με το chatgpt το 2022. Η επιδραση των μοντέλων αυτών στη μιντιακή βιομηχανία είναι πολύ μεγάλη, ολοένα και περισσότερα ΜΜΕ κάνουν χρήση της ΤΝ. Κατά κύριο λόγο αρχίζουν να λειτουργούν βοηθητικά στον ρόλο του δημοσιογράφου. Έως τώρα δεν μπορούν να τον αντικαταστήσουν και πιστεύω ότι δεν θα καταφέρουν ποτέ να αντικαταστήσουν το συναίσθημα ή το νέο στοιχείο που προκύπτει από τον δημοσιογράφο. Μέχρι τώρα τον κεντρικό ρόλο τον έχει ο δημοσιογράφος και αυτός είναι και ο στόχος του κώδικα δεοντολογίας. Να προστατεύει τον δημοσιογράφο, για να συνεχίσει να έχει κεντρικό ρόλο.
Μία από τις βασικές αθλητικές διοργανώσεις, όπου έχουν λειτουργήσει αυτά τα νέα μοντέλα, είναι οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι η μεγαλύτερη ταυτόχρονη συγκέντρωση ανθρώπων στον κόσμο. Εκεί δοκιμάζονται πολλές τεχνολογικές εξελίξεις και όχι μόνο στο τομέα των μίντια. Αξίζει να αναφέρουμε μερικά στοιχεία. Το 1896 στο Καλλιμάρμαρο υπήρχαν μόνο 11 διαπιστευμένοι δημοσιογράφοι. Δεν ήταν αθλητικοί δημοσιογράφοι, γιατί δεν υπήρχε οργανωμένο αθλητικό ρεπορτάζ. Ήταν λόγιοι της εποχής. Το 2016 στο Ρίο διαπιστεύθηκαν 25.000 εκπρόσωποι ΜΜΕ, το 2021 στο Τόκυο 10.000 (εξαιτίας της πανδημίας) και το 2024 στο Παρίσι, 24.171.
Η κα Γιώτα Αντωνοπούλου στο βιβλίο της αναφέρει ότι, η μεγάλη διαφορά του αθλητικού ρεπορτάζ από τα υπόλοιπα είναι η συμβιωτική του σχέση με τον αθλητισμό. Το αθλητικό ρεπορτάζ εξαρτάται διαχρονικώς και παγκοσμίως από τον αθλητισμό, τις διοργανώσεις, τις επιτυχίες.
Τέλος δεκαετίας 80, έρχεται η πρώτη πτώση της κυκλοφορίας των εφημερίδων, εξαιτίας της ιδιωτικής τηλεόρασης. Τέλος δεκαετίας 1990, με την έλευση και τη χρήση του διαδικτύου, έρχεται η δεύτερη μεγάλη πτώση της κυκλοφορίας των εφημερίδων. Η Ελλάδα χρησιμοποίησε το διαδίκτυο ταυτόχρονα με τον υπόλοιπο κόσμο, το 1995. Η εφημερίδα «Μακεδονία» ήταν η πρώτη που έστησε ιστοσελίδα. Το 2008, με την οικονομική κρίση, καταρρέει πλέον το σύστημα των εφημερίδων. Όμως, έως το 2008, οι αθλητικές εφημερίδες παρουσιάζουν άνοδο. Και αυτό γιατί οι επιτυχίες στον αθλητισμό είναι πολλές και σημαντικές. Έχουμε το Euro και την επιτυχία της Ελλάδας, τους Ολυμπιακούς Αγώνες, το μπάσκετ του 2005, γεγονότα που εκτόξευσαν την κυκλοφορία τους. Παράλληλα, παρατηρείται αύξηση της διαφήμισης.
Το 1924 ξεκίνησε η ραδιοφωνική κάλυψη των Ολυμπιακών Αγώνων. Το 1936 ξεκινά η τηλεοπτική μετάδοση στο Βερολίνο, ωστόσο έχουμε εικόνα μόνο πέριξ της πόλης. Κυρίως το 1948 ξεκινά η τηλεοπτική κάλυψη. Είναι η πρώτη μεγάλη τηλεοπτική μετάδοση του BBC. Το 1960 ξεκινούν τα τηλεοπτικά δικαιώματα και το 1996 μπαίνει για πρώτη φορά το διαδίκτυο στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ατλάντα. Το 2004 σηματοδοτεί μια νέα εποχή, εισάγοντας για πρώτη φορά το βίντεο μέσω του διαδικτύου. Το 2008 μπαίνουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με πρώτο το youtube στους Ολυμπιακούς του Πεκίνου. Την περίοδο εκείνη, η ΔΟΕ στήνει ένα κανάλι στο youtube, για τις χώρες που δεν έχουν τηλεοπτικά δικαιώματα. Το 2010 στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς του Βανκούβερ αρχίζει έντονα η χρήση των social μέσω facebook και twitter. Το 2012 στο Λονδίνο γίνεται ευρεία χρήση των social και το 2014 έχουμε ένα milestone, η ψηφιακή κάλυψη ξεπερνά την τηλεοπτική. Το 2016 ξεκινά η χρήση των αλγόριθμων και για πρώτη φορά, στους Ολυμπιακούς του Ρίο, μπαίνει η ΤΝ (η Washington Post είναι το πρώτο ΜΜΕ που χρησιμοποιεί αλγόριθμους για την κάλυψη των Αγώνων, χωρίς ανθρώπινη διαμεσολάβηση). Το 2021 μπαίνει το Tik Tok, το 2022 στους Χειμερινούς του Πεκίνου ανεβαίνει πολύ και το 2024 στους Ολυμπιακούς του Παρισιού έχουμε ρεκόρ παγκόσμιου κοινού.
Το Associated Press είναι από τα πρωτοπόρα Μέσα σε αθλητικές διοργανώσεις. Επειδή είναι αμερικάνικο, καλύπτει στην αρχή όλους τους αγώνες μπέιζμπολ και έπειτα επεκτείνεται στα λοιπά αγωνίσματα.
Οι θέσεις εργασίας, εξαιτίας της ΤΝ, εννοείται και θα χαθούν. Από την άλλη πλευρά ανοίγουν και άλλες θέσεις, όπως αυτή του automation editor, την πρόσληψη του οποίου ανακοίνωσε το Associated Press. Πρόκειται για αρχισυντάκτη ΤΝ, ο οποίος βρίσκει τα θέματα, με τα οποία θα ασχοληθεί η ΤΝ. Αντίστοιχες κινήσεις για πρόσληψη αρχισυντάκτη έχουν γίνει και από άλλα ΜΜΕ, όπως τους New York Times και τη Washington Post.
H Washington Post κάλυψε με τον δικό της αλγόριθμο, τον Heliograf, δύο σημαντικά γεγονότα. Τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2016 στο Ρίο και τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το 2016. Μάλιστα, οι Ολυμπιακοί λειτούργησαν ως test event για τις εκλογές. Ο αλγόριθμος στους Ολυμπιακούς αναρτούσε μόνο νούμερα. Δεν έγραφε κείμενα. Η κάλυψή του περιελάμβανε αποτελέσματα, προγράμματα και τους αθλητές με τα μετάλλιά τους. Ωστόσο, η δουλειά αυτή μέχρι και το 2016 γινόταν από δημοσιογράφους. Όλοι έχουμε γράψει στο χέρι αποτελέσματα, μετάλλια και στατιστικά στοιχεία. Ο αλγόριθμος, λοιπόν, σε αυτό το σημείο έρχεται και βοηθά τον δημοσιογράφο.
Το Yahoo Sports, από την άλλη, είναι μάλλον μια περίπτωση αρνητικής χρήσης. Το ειδησεογραφικό κομμάτι του yahoo δεν έχει δημοσιογράφους. Και αν εξαιρέσει κάποιος το αθλητικό και το οικονομικό κομμάτι (έχει μπει ενεργά η ΤΝ και γράφει διαρκώς στοιχεία) το υπόλοιπο βρίσκεται σε παρακμή.
Τα πιο μεγάλα βήματα της τεχνητής νοημοσύνης έγιναν στους Ολυμπιακούς στο Παρίσι, το 2024. Και είναι λογικό, αφού είμαστε μετά τα πρώτα γλωσσικά μοντέλα και μετά το chatgpt. Το NBC, το μεγάλο τηλεοπτικό δίκτυο που έχει τα τηλεοπτικά δικαιώματα των Αγώνων, εισήγαγε το OLΙ, ένα chat του NBC στο οποίο έμπαινες, ρωτούσες και έπαιρνες απαντήσεις για τα πάντα.
Πλέον βρισκόμαστε στην περίοδο του web3, μια περίοδο που ευνοεί την τεχνητή νοημοσύνη. Στο Παρίσι είχαμε υψηλού επιπέδου και ποιότητας τηλεοπτική εικόνα, υψηλού επιπέδου streaming μέσω καναλιών όπως το Netflix ή το ertflix στην Ελλάδα, είχαμε εξατομικευμένο ψηφιακό περιεχόμενο στους θεατές, πιο γρήγορα από ποτέ, ενώ το OBS (το Ολυμπιακό αθλητικό κανάλι), σε συνεργασία με την Alibaba, έκανε χρήση συστήματος επανάληψης πολλαπλών καμερών με τεχνητή νοημοσύνη.
Η ΤΝ είχε εμφανιστεί και σε παγκόσμια κύπελλα ποδοσφαίρου στο παρελθόν. Στο παγκόσμιο κύπελλο του 2018, τρία ΜΜΕ (αμερικάνικο Fox sports, γαλλική Figaro και Times του Λονδίνου) έκαναν χρήση. Το Fox είχε το Highlight Machine και με μια λέξη κλειδί μπορούσες να βρεις αυτό που ήθελες. Είχαν περαστεί εικόνες από το 1958 και μετά και η αναζήτηση έφερνε το επιθυμητό αποτέλεσμα. Η Figaro είχε ένα visual games summaries. Αμέσως μετά το τέλος των αγώνων (2-3 λεπτά αργότερα) ανέβαινε μια περίληψη του αγώνα. Οι Times είχαν το Alexa, το κλασικό μέσο που χρησιμοποιεί φωητική αναζήτηση και εντολή και δίνει αποτελέσματα σε ό,τι ζητήσεις.
Η ΤΝ μετασχηματίζει την κάλυψη των Ολυμπιακών. Τα επόμενα χρόνια, θα συμβούν και άλλες εξελίξεις, οι οποίες και θα χρησιμοποιηθούν σε μεγάλες διοργανώσεις (Ολυμπιακοί Αγώνες, Παγκόσμιο Κύπελλο, Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Στίβου κλπ). Η ΤΝ προσφέρει εξειδικευμένο περιεχόμενο για κάθε χρήστη. Δημιουργεί περιεχόμενο σε πραγματικό χρόνο, από στιγμιαίες ανασκοπήσεις με τις καλύτερες στιγμές έως εξατομικευμένες ανασκοπήσεις αγώνων και στατιστικά σε πραγματικό χρόνο. Το κομμάτι με τα στατιστικά σε πραγματικό χρόνο δοκιμάστηκε για πρώτη φορά στο Παγκόσμιο Κύπελλο Συλλόγων Ποδοσφαίρου (FIFA Club World Cup) στην Αμερική πριν από λίγο καιρό και θα επεκταθεί και στο παγκόσμιο κύπελλο του 2026. Επίσης, η ΤΝ αλλάζει την εμπειρία του θεατή μέσα στο γήπεδο. Αλληλεπιδρά πλέον ο ίδιος με ομάδες, πρωταθλήματα, αθλητές και μεταμορφώνεται η εμπειρία του. Βελτιώνει τα βίντεο και την ανάλυση σε πραγματικό χρόνο. Τα εργαλεία ΤΝ βοηθούν τους σχολιαστές, παρέχοντας άμεσες πληροφορίες που εμπλουτίζουν τις μεταδόσεις. Παρέχει υψηλού επιπέδου και ποιότητας τηλεοπτική εικόνα και streaming υπηρεσίες μέσω ΟΤΤ καναλιών. Έχει εφαρμοστεί, επίσης, η χρήση συστήματος επανάληψης πολλαπλών καμερών, βασισμένο σε cloud, το οποίο συγχωνεύει εικόνες από πολλές γωνίες κάμερας. Τέλος, καθιστά το περιεχόμενο πιο προσβάσιμο με λεζάντες και μεταφράσεις σε πολλές γλώσσες και παρέχει πληροφορίες που βασίζονται σε δεδομένα για την αφήγηση. Η ΕΡΤ χρησιμοποιεί πολύ συχνά τον υποτιτλισμό με λεζάντες, μέσω ΤΝ, δυστυχώς με αρκετούς κινδύνους.
Η τεχνολογική εξέλιξη είναι ραγδαία. Από το 1830 έως το 1870, που η δημοσιογραφία άρχισε να αναπτύσσεται παγκοσμίως, τα ειδησεογραφικά πρακτορεία χρησιμοποιούσαν ταχυδρομικά περιστέρια. Σήμερα, το μήνυμα φτάνει άμεσα σε όλο τον πλανήτη. Από τα ταχυδρομικά περιστέρια, λοιπόν, φτάσαμε στα ρομπότ. Αυτή είναι η εξέλιξη των πραγμάτων. Και τίποτα δεν πρέπει να μας φοβίζει. Κίνδυνοι σαφώς και υπάρχουν. Όμως σε κάθε τεχνολογική αλλαγή που γινόταν στη δημοσιογραφία, άλλαζε πάντα ο ρόλος του δημοσιογράφου στην εκδοτική και γενικότερη αλυσίδα της μετάδοσης, της έκδοσης ενός εντύπου. Οφείλουμε να κατανοήσουμε πώς μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε, πως μπορούμε να το υιοθετήσουμε, πως μπορούμε να εκπαιδευτούμε πάνω σε αυτό τόσο προς όφελος του δημοσιογράφου όσο και προς όφελος του ανθρώπου. Δεν χρειάζεται φόβος. Είπα και νωρίτερα πως η φωνή με το συναίσθημα του σχολιαστή δεν μπορεί να υποκατασταθεί. Σε μια ημερίδα, που διοργάνωσε η ΠΟΕΣΥ, τον Δεκέμβριο του 2023 για την τεχνητή νοημοσύνη, ο διευθυντής της ιστοσελίδας “dnews”(η πρώτη ιστοσελίδα που έβγαλε δελτίο ειδήσεων στην Ελλάδα με avatar προσομοίωση με παρουσιαστή, αλλά γρήγορα το σταμάτησε) ρωτήθηκε, γιατί δεν συνεχίστηκε η πρωτοποριακή αυτή κίνηση (παρεμπιπτόντως, οι πρώτοι που το εισήγαγαν παγκοσμίως ήταν μέλη του κινεζικού πρακτορείο ειδήσεων το 2018). Η απάντηση ήταν γιατί τα avatar δεν έβγαζαν συναίσθημα. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο δεν υπάρχει καμία εξέλιξη σε αυτά από την πρώτη τους εμφάνιση μέχρι και σήμερα.
Η τεχνητή νοημοσύνη ανήκει στα λεγόμενα existential risks. Ενέχει ρίσκο και μπορεί να σε καταστρέψει. Όμως, στην εξέλιξη που βρισκόμαστε, προσπαθούμε (άλλωστε αυτός είναι και ο ρόλος μας) να κατοχυρώσουμε και να καταστήσουμε αναγκαίο τον ρόλο του ανθρώπου και συγκεκριμένα του δημοσιογράφου. Και προσπαθούμε να γίνει συνέργεια όλων των εμπλεκόμενων φορέων (δημοσιογράφων, ενώσεων συντακτών, ενώσεις ιδιοκτητών), αφού μόνο έτσι μπορούμε να χαράξουμε καλύτερα το μέλλον.
Ο Γενικός Γραμματέας Επικοινωνίας και Ενημέρωσης, αναφέρθηκε πριν από λίγο στο νέο νομοσχέδιο, που αφορά στην ΕΡΤ και στην ενσωμάτωση του κανονισμού για την ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης, το οποίο είναι σε θετική βάση και το οποίο για πρώτη φορά προβλέπει τη δημιουργία Media Council στην Ελλάδα. Δηλαδή Συμβουλίου Μέσων Ενημέρωσης στην Ελλάδα. Μια συνέργεια Ενώσεων Συντακτών, ιδιοκτητών, πανεπιστημιακής κοινότητας και της κοινωνίας των πολιτών. Προσπαθούμε να χαράξουμε νέα πράγματα και να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις έχοντας πάντα στο προσκήνιο τον δημοσιογράφο και τον άνθρωπο.
- Το 12ο Διεθνές Αθλητικό Συνέδριο του ΠΣΑΤ διοργανώνεται σε συνεργασία με τον Δήμο Αρχαίας Ολυμπίας και την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας και τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού. Την προσπάθεια αυτή του ΠΣΑΤ στηρίζουν οι Μεγάλοι χορηγοί του «Stoiximan» και «Volton», καθώς και η εταιρεία «Λουξ». Χορηγοί επικοινωνίας είναι η «ΕΡΤ», το «ΑΠΕ-ΜΠΕ», το «Πρακτορείο FM 104.9» και η «netway».
